“EUSKAL AUZIA” FEDERICO KRUTWIG

 

“EUSKAL AUZIA” FEDERICO KRUTWIG

 

Aitzol Altuna Enzunza

 

2022ko DURANGOko AZOKARAKO NABARRALDEK ARGITARATUA

Federicoren omenez egindako bideoa:
https://youtu.be/0AdzbN4jRk8

Federico Krutwig-ek honela zioen “La Cuestión Vasca” (Euskal Auzia) bere liburuan 1966an: “Nazionalki zapalduta dagoen herri batentzat, ezinezkoa da gizarte-askapenerako beste aukera bat antzematea, nazioaren-askapenarekin lotuta doana baino”.

SARRERA

Eusko Alderdi Jeltzalearen (EAJ-PNV) kongresu bat egin zen 1950ean. Bertaratutakoen artean, talde batek EAJren bakezaletasuna, pro-amerikanismoa eta klerikalismoa baztertu zituen. José Manuel Aguirre, Benito del Valle, Julen Madariaga eta José Luis Álvarez Enparantza (Txillardegi) ziren. Talde honek, EKIN izeneko barne-buletina argitaratu zuten, "Mugimendu patriotiko akonfesionala" sortzeko asmoz.

 

Baina, EKIN, 1904ean Sabino Arana hil gutxira EAJak sortutako Eusko Gaztedian (EGI) diluitu zen. 1952an, EKINeko jende bera elkartu zen berriro, frankismoak bultzatutako euskal kultura eta hizkuntza berreskuratzeko asmoarekin. Ideologikoki, ez zuten funtsezko alderik orduko EAJren buruekin. Parrokietako lokalak aprobetxatuz mugitzen ziren, elizaren babesean ere.

 

Agirre eta Benito del Valle 1956ko Euskal Mundu Biltzarrera joan ziren, Eusko Gaztediren izenean. Oharkabean pasatu ziren, baina Federico Krutwig ezagutu zuten, EAJren ildo ofizialarekin kritikoa zena, eta Agirre Lehendakariari leporatzen ziona: “Euskal Herria espainiar errepublika baten alde hiltzera eramana, eta ez independentziaren alde”, edo eta “euskal nazionalismo berriak dinamikoagoa izan behar du (hau da, aurrerakoia), euskal nazionalismo estatikoa (hau da, kontserbadorea), Euskal herriaren heriotza izango litzateke”. Federicok, kongresu horretan, gerrillarien borroka proposatu zuen “Euskadi” askatzeko.

 

1958an, EKIN EGItik banandu zen eta 1959an ETA sortu zuen: "Euskadi: Euskal Herri libre bat, euskal estatu baten alde, munduko beste estatu batzuen artean" eta "Askatasuna: gizaki librea Euskadi barruan" lema-pean, "Patriotikoa, demokratikoa eta akonfesionala” gehitzen zuten.

 

EAJren inmobilismoak, etsipenera eraman zituen euskal gazte asko. Erbesteko Eusko Jaurlaritza ez zen existitzen ordurako, Baionan zegoen Juan de Ajuriagerran eta haren ingurukoetara mugatzen zen aktibitate guztia, batez ere, Agirre 1960an egoera arraroan hil zenetik; egia esan, egoera are okerragoa zen, benetako gobernua, erabakiak hartzen zituenak, PSOEko erbesteko exekutiboa zen Toulouse-tik, eta Ajuriagerra haren mende zegoen, batez ere 1962ko Municheko Itunetik aurrera.

Orreaga Taldearean dokumentala.
Hona hemen han gertatutakoaren azalpena labur bilduta: https://www.orreagataldea.com/2014/06/23/euskadi-fue-un-estado-independiente/

 

Donibane Lohizunen, espainiar faxismotik errefuxiatu zen Krutwig, Bizkaitik ihesi, Euskaltzaindian euskararen alde eman zuen diskurtso sutsu baten ostean. Bertan, Mendigoxale taldeko hainbat agintarirekin harremanak izan zituen, batez ere Elias Gallastegirekin “Gudari”. Azken honen, nazionalismo humanistaren goresle bihurtu zen Krutwig.

 

Iparraldean baita, Felix Likiniano militante eta borrokalari anarkista ezagutu zuen Federicok, eta harekin garatu zuen “anarko-abertzaletasuna”, ez zuena jarraipenik izan. Parisen, Jon Mirande idazle zuberotarrarekin harremanak izan zituen, Euskal Herria askatzeko faxismoaren alde egiten zuen ia bakarrak. Bidean, Iñaki Aginaga ere ezagutu zuen, “Lan Deyak” artikuluen idazlea (gero IPARLA), urte haietako buru politiko argienetarikoa zena.

 

Baina, bizitzak eta lan egiteko beharrak, Alemaniara eraman zuen, aitaren jaioterrira, eta han 6 urtez egon zen. Hizkuntzetarako zuen erraztasuna aprobetxatuz, itzultzaile-lana egin zuen bertan, Krupp enpresan. Alemanian egon zenean, 1961ean ezkondu eta gutxira dibortziatu egin zen. Horren ondorioz, Euskal Herrira itzuli zen, Miarritzen finkatzeko.

Benetako erbestea, ordea, 1963tik aurrera ezagutu zuen, Baskonia kontinentala utzi behar izan zuenean. Urte horretan, Federico Krutwig-ek “Vasconia” liburu politiko eta historiko ezagunena argitaratu zuen, urte bat lehenago Ihartzako Fernando Sarrailh izengoitiarekin idatzia.

 

Liburu horretan, Krutwig-ek argi eta garbi zalantzan jartzen zuen euskal nazionalismo tradizional “sabiniarra” (baina harekin erabat hautsi gabe), beste elementu batzuk lehenengotzen zituen interesgarriagoak euskal nazionalismoarentzat Abandokoak proposatutakoak baino. "Vasconia", berez, Elias Gallastegi “Gudari”-ren Medigoxalen diru-laguntzari esker idatzi zen, baina lehenengo edizioko 2.000 aleak itsasoan amaitu ziren gehienbat, Guardia Zibil espainolen agindupean (batzuk salbatu ziren arren, nik neuk erosi nuen horietako bat).

 

"Vasconia"-ren 640 orrialdeetatik, bakarrik "Bellica" ataleko 16 orrialdeak gerrillarien gerrari buruzkoak dira, eta horietako askotan gainera zeharka baino ez zen hitz egiten. Bellican, hauxe idatzi zuen adibidez: "Gerrillariari garaipena ematen dion arma biztanleria zibila da, herria gerrillariaren alde egotea". Mao Tse Tung ere aipatzen zen orri horietan, “Demokrazia berria” atalean: "Ezinezkoa da garaipena lortzea herria mobilizatu gabe, mobilizazio zabala eta sakona behar du izan, fronte bateratuko politika ekarriko duenak".

 

“Vasconia” liburuak haizeak harrotu zituen Baskonia kontinentalean agintzen zuen estatu frantseseko Gobernuan. Federico Krutwig 1964an, Frantziako De Gaulle jeneralak kanporatu zuenean, Bruselan ezarri zen. 1965ean, Txinako enbaxadarekin lan egin zuen, Mao Ze Dong-en testuak lapurtera klasikora itzuliz eta ondoren Mao Tse Tungen “Liberalkeriari aitzi eta Praktikaz” eta “Mao Tzedung Buruzagiaren Aiphuak” (1968). 

 

Elkarrizketa batean Federico Krutwigek esan zuen: “Ni ez naiz inoiz politikaria izan. Zenbaitekin hitz egin nuen, baina duela urte batzuk utzi ditut harreman horiek. Niretzat, nazionalismoa gertaera kulturala da. Teoria ekonomizista hutsak primitiboak dira. Teoria politiko-zientifikoak, marxismoa adibidez, indarrez ezarri nahi direnean, politikaren ordez erlijioa egiten da”.

 

 

“LA CUESTIÓN VASCA” IDATZI ZUENEKO TESTU-INGURUA

 

Belgikako hiriburuan, 1965-66 urteen artean, Federico Krutwigek “La Cuestión Vasca” liburua idatzi zuen, ETAk hala eskatuta, garai hartan, oraindik borroka armatua hasi ez zuen euskal nazionalismoaren azpitalde bat besterik ez zena.

 

Espainiako Alderdi Komunistari (PCE), ETA ezagutarazi nahi zion liburuak. Ordurako, Federicok “La Guerra Revolucionaria” idatzi zuen (Gerra iraultzailea -1963-), ondoren “La insurrección en Euzkadi” (Matxinada Euzkadin) izena jarri ziona, 1964an ETA erakundearen III. Batzarraren ondorengo “Koadernoak” bilduman Baionan argitaratzeko.

 

"Matxinada Euzkadin", eragin handiagoa izan zuen ETAn “Vasconia”-k baino, eta txosten edo koaderno hori izan zen erakundeak gehien zabaldu zuena, non euskal nazionalismoaren eta gerra iraultzailearen funtsezko elementuen ikuspegi berria ematen zen. Koadernoa bilduma, "oso nazionalista" eta "oso progresista ezkertiarra" zen, autorearen beraren hitzen arabera.

 

Bruselan ere egin zituen Krutwigek ETA erakundearen V. Batzarrerako (1966-1967) beste bi txostenak. Batzar hori, Getariako Lapurdin egin zen, Jesusen Lagundiaren babespean. Handik urte askotara, Federicok berak esan zuen: "Getarian onartu ziren bi txostenak nik idatzi nituen: txosten politikoa eta egiturei dagokiena. Orduan onartu zen ia guztia nik idatzi dut”.

 

Txabi Etxebarrieta ETAko buruzagi gaztea, Joseba Álvarez Enparantza “Txillardegi” eta Julen Madariaga, Federico Krutwig-en ideia batzuen partaide izan ziren, baina honen idazkiak eta liburuak ez ziren ETA erakundeko kideen artean ia zabaldu.

 

V. Asanbladan (1966), lehen zatiketa garrantzitsua suertatu zen ETAn: Paco Iturriozen Bulego Politikoa kanporatu zuten, "liquis", "españolistas", "felipes" edo "felipistas" tildatuak, FLPrekin zituen sinpatiengatik (Euskal Herrian ESBA izenekoak).  Asanbladan zehar, talde hau eta bere buruzagia, borda baten ETA kide batzuk pistola batekin mehatxatuz bahituta eduki zituzten. “Felipes” adar honek, sozialismoa eta patriotismoa (espainiarra) bateratzen dituen maoismoaren alde egiten zuen.

 

1920-21 urteen artean, ETA PCErekin batera (Espainiako Alderdi Komunista, PSOE zatitzearen ondorioz sortua), klandestinitatean mugitzen ziren eta eduki politikoa zuten talde bakarrak ziren, horregatik, ideologikoki oso heterogeneoa zen jendea erakarri zuten, eta horrek eragin zituen batez ere zatiketa horiek. Klandestinitate-urte haietan, EAJ-PNVk edo PSOEk ez zuten inolako gizarte-oinarririk Euskal Herrian, 1936ko Espainiako gerrako beterano gutxi batzuk besterik ez.

V. Batzarrean, Krutwig-en testuez gain, José Etxebarrietaren “Txatarra” txostena eta erakundeko beste buruzagi baten “Txosten Berdea” aurkeztu ziren, Eskubi, hain zuzen ere, azken hau izan zen harrera onena izan zuena.

 

Federicok, ETArekin lankidetzan jardun zuen arlo intelektualean, nahiz eta bere ideiak ez ziren inoiz nagusi izan, baina berez, ez zuen erakundean militatu; V. Batzarraren bigarren zatiaren ondoren, ETAren Kontseilu Elkarterazle Taktikoan (KET) parte hartu zuen. Urte haietan, Federicok erakundearen eta agente txekiar-juduen arteko lotura egin zuen armak lortzeko, eta gero Erromara joan zen.

 

1966ko martxoan, Txillardegirekin batera Branka aldizkariaren sorreran lagundu zuen, harreman luzea izan zuen harekin, gaur egungo euskara batuaren bultzatzaile nagusitzat jotzen den filologoa zen. Aldizkari horri izena ematen dio Federicok, eta lehenengo zenbakian “Nacionalismo revolucionario” (Nazionalismo iraultzailea) artikulua argitaratu zuen, bigarrenean berriz, “Estrategia guerrillera” (Gerrillarien estrategia); baina, bosgarren zenbakiari utzi zuen laguntzeari. Nolanahi ere, Krutwig-en ideiek nolabaiteko eragina izan zuten ETAren sorreran, baina laster, bigarren mailara igaro ziren, beste buruzagi eta ideologo batzuek garrantzi handiagoa hartu zutelarik.

 

Oro har, bere bizitzan zehar, Federico Krutwig oso kritiko agertu zen, bai ETA erakundearekin, bai Herri Batasuna (HB) izeneko espainiar hauteskunde berrietan parte hartzeko sortu zen alderdi politikoarekin.

 

 Federico Krutwig Sagredo (Getxo 1921eko maitzak 15- Bilbo 1998eko azaroak 15)

LIBURUAK ZER DIO

Espainiako komunistek hobeto ezagutu nahi zuten euskal nazionalismoaren ideologia, batez ere, ETAren pentsamendu-lerroaren definizioa. Lan hori Federico Krutwig-i agindu zioten, une hartan hura egiteko gai zen bakarrari. Espainiar komunistengandik ere, ezen ia ezer gelditzen, «makien» edo faszismoaren kontrako gerrillarien azken erresistentzia urte horietan amaitu eta gero.

 

Federicok, Espainiako komunistekin elkar ulertzeko saio batera egokitu beharrean, gogor eraso zien. Liburuaren ardatz, Leninen testuak erabili zituen Federicok, hala nola: “beste herri batzuk zapaltzen dituen herria ezin da libre izan” (Obra Osoak, XXII, 162. or.). Hala ere, liburu hori PCEk argitaratu zuen eta, beste edizio batean, ETA berak 1971ean, biak ere modu klandestinoan.

 

Liburu horretan, marxismo-leninismoaren eta euskal nazionalismoaren teoria politikoak aztertzen zituen Krutwigek. Marxismoa-leninismoan, euskal herriaren egoerari aplika dakizkiokeen atalak nabarmentzen ziren, komunismoa asmatu zutenen idatzi eta lanetara zuzenean joanez, bitartekari edo eta itzultzailerik gabe, eta testu haietan, euskaldun batentzat oinarrizkoa eta beharrezkoa dena azalduz.

 

Beste pentsalari batzuen eraginari dagokionez, Federico Krutwig bera, Kant, Nietzsche eta Schopenhauer filosofo alemaniarren miresle izendatu zen.  Gerrillarien borrokari buruzko idazkietan, Ernesto Che Guevarari esleitutako orrien eragina ikus daiteke, edo, hirurogeita hamarreko hamarkadan ospe handia zuen Jules Debrayren lan klasikoa: “Iraultzarako estrategia”.

 

Krutwig-ek, “La Cuestión Vasca” lanean, honela zioen: “Zapaldutako herrien bidezko erreklamazioak gaitzesteko ohitura madarikatua dute nazio zapaltzaileen seme-alabek. Haientzat, errespetatzeko moduko eskubideak dituen nazio bakarra nazio handia da, nazio zapaltzailea. Lenin-ek, berriz, nazioarte handietako kideei gogorarazten die, internazionalisten beharra, ez dela bakarrik zapaldutako herrien eskubideak errespetatzea, hare gehiago, hauen gehiegikeriei tolerantzia zintzoarekin konpentsatzea.

 

Aritz Ibarraren margoa

Leninen jarrera zuzen horren aurrean, nola nabarmentzen da Espainiako alderdi komunistaren jarrera chovinista! Hau falangea bera baino espainolistagoa da. Izan ere, Estatu espainiarrean, nazio menderatzailea genozidio-politika egiten ari da mendeetan zehar, katalanak, galiziarrak eta euskaldunak nazio-mailan azpiratzeari dagokionez; inperialista orok bezala, “zatitu eta irabazi” printzipioa aplikatzen du (…), eta Espainiako “komunistek”, taktika berari jarraitzen diote”.

 

Ondoren, Federicok Leninen gai honi buruzko esaldi guztien errepasoa egin zuen liburu honetan, horrelakoak idatzi zituen: “Proletalgoak ezin da isilik egon burgesia inperialistarentzat bereziki desatsegina den gaiari buruz, hau da, zapalkuntza nazionalean oinarritutako estatuaren mugei buruz. Proletalgoak ezin dio uko egin nazio zapalduen indarkeriazko zapalkuntzaren kontra estatu jakin baten mugen barruan, eta horrek autodeterminaziorako eskubidearen alde borrokatzea esan nahi du.

 

Proletalgoak, “bere” nazioak zapaldutako kolonia eta nazioentzako banaketa politikorako askatasuna aldarrikatu behar du. Bestela, proletalgoaren internazionalismoa kontzeptu huts eta hitzezko batean geratuko da; ezinezkoak izango dira nazio zapalduko langileen eta nazio zapaltzaileko langileen arteko klase-konfiantza eta elkartasuna; desmaskaratu gabe geratuko dira autodeterminazioaren defendatzaile erreformista eta kautskista hipokritak (Karl Kautsky lider sozialistaz alemanaz ari zen), ez baitute beren “nazioak” zapaldutako nazioez hitz egiten, indarkeriaz beren “estatuak” bahitzen dutenak” (Lenin, Obra Osoak, t XXI, 160 or.).

Federicok zioen, Lenin-ek ikuspegi berri bat sartu zuela marxismoaren sortzaileen aurrean, funtsezko aldaketa bat adierazten zuena. Leninen ustez, “herri guztien askapen-borroka, zapalduen askapen-borrokaren zati bat da”. Krutwig-en arabera, teoria horren garapenak, nazionalismo iraultzailea ekarri zuen: “inperialismoaren menpe dauden herriek hartutako borroka-modua da (...)”.

Krutwig-en idatzi zuen: “nazionalismo iraultzailean, osagai nazionalek eta iraultzaileek, konposatu kimiko bat osatzen dute. Banaezinak dira”. Nazionalismo iraultzailea, jauzi dialektikoa zen langileen borroka iraultzailean. Hau da, proletalgoak-burgesak batera aritzeko aukera ematen zuen (Fronte Nazionala deituko litzateke), interes nazional komunak agertzeagatik bakarrik.

 

 

Krutwigek, ermandade iraultzailea ikusten zuen klase-borroka ukaezinetatik haratago. Izan ere, “iraultzaile espainiarra barne-etsai baten aurka borrokatzen da bere herrian, baina euskal herriak iraultza sozialista lortzeko egiten duen borrokan, etsaia, lehenik eta behin, espoliatzaile atzerritarra da”. Beraz, borroka honetan “Espainiako proletarioak estatu zapaltzailearen alde jartzen badira, gure etsaiak izango dira”.

 

Euskal herriaren etsaien artean, Krutwig-ek bereziki aipatzen zituen “euskal abizenak” zituztenak: “Esteban Bilbao, Areilza, Lequerica, Careaga eta inperialismoaren hainbat eragile”, jende horren aberria Espainia dela argi uzten zuen. Iparraldekoak ere aipatzen zituen: Ibarnegaray, Ibarrondo, Elizabide eta abar, Frantziako alderdi politikoetan postuak betetzen zituztenak: “Horregatik, euskal askapen nazionalaren borroka, Espainia entelekiak esan nahi duen guztiaren aurka egin behar da…”. Krutwig-en aburuz, une historikoa interpretatu behar zen, eta kasu bakoitzean irtenbide iraultzaile zehatza aplikatu.

 

Krutwigi ez diote ihes egiten euskal burgesiarekin egindako fronte nazional batek dituen arazoek. Burgesia jelkideak (PNVkoak), esan zuen, Espainiako burgesiarekin lankidetzan aritzeko joera du: “jelkidea berez burgesa da”. Hala ere, Krutwig-en aburuz, nazionalismo iraultzailean “nazionalista izatea da funtsezko baldintza”. Krutwigek beste hauxe zioen Maori hartuta: “Atzerriko etsai baten aurka borrokatzen den nazio batean, klase-borrokak borroka nazionalaren forma hartzen du, eta horrela agertzen da batasuna”.

 

EUSKAL NAZIONALISMOA

 

“La Cuestión Vasca”-ren hurrengo atalean, Federico Krutwigek, euskal nazionalismoaren pentsamenduak Sabino Arana geroztik izan zuen bilakaeraren azterketa egiten zuen. Baina, bere ideologiatik hurbilenen zirenen pentsamenduan zentratuz, batzuk oso ezagunak eta harreman estua izan zutenak Krutwigekin. Hala nola Iker Gallastegi “Gudari”, Mendigoxale Batza taldeko buruzagia, 1936. urtean EAJren zatiketa batetik sortua, gerragatik edo, alderdi politikoa bihurtu ez zena. Baina baita ere, hain ezagunak ez diren beste batzuk, haien lan laburrak euskal nazionalismoari egindako ekarpen humanista, aurrerakoi eta are sozialistek aztertuz:

 

“Sabino de Aranaren jarraitzaile guztien artean, esan daiteke Elías de Gallasteguik lehentasuna duela. Berari buruz esan daiteke normalean ikasle batez ezin dena esan, kalitatean maisua gainditu zuela. Mendigoixale Batzako nazionalistek zioten bezala, egia bada ere eta ezbairik gabe, Luis de Arana Goiri ideiaren aita zela, baina nazionalismoa Sabino Arana Goirirekin baino ez zen gorpuztu… Gertatzen dena da, nazionalismoaren hasierako prozesu guztia, oso fase garrantzitsua izanik ere, lur azpian garatu zela”.

 

Marc Legasse-ko euskal sozialistari buruz, honelako esaldiak nabarmentzen zituen: “Elezahar batek dio, deabruak ez zuela inoiz euskaraz hitz egin ahal izan. Hortik ezin da ezer esan. Inoiz ez zitzaion hitz egiten entzun. Baionako Gotzainak bai hitz egin duela. Eta frantsesez egin du beti”.

 

Krutwig-ek “La Cuestión Vasca” lanean, euskal nazionalismo sozialista hasiberria ere aztertzen zituen: “ETAk argi azaltzen du, Baskonian zapaldutako herriaren borroka, Mao Tse Tung-ek adierazi digun modukoa dela”, eta euskal borrokaren arrazoiak azaltzen ditu:

“Autodeterminazio nazionalaren alde borrokatzen gara, hiru arrazoirengatik, eta bakoitzak jar dezala lehentasun edo ordena:

 

- Herri bat osatzen dugulako, atzerritar gisa bananduta bizi garelako eta autogobernurako eta batasunerako beste edozein herrik duen eskubide bera dugunean.

- Izan ere, bertoko euskal egitura batzuekin, aukera gehiago izango ditugu osotara garatzeko eta munduaren aurrerapenean parte hartzeko, espainiar, frantses edo lapoi gisa baino.

- Izan ere, horretan ikusten dugu aukera bakarra Euskadin sozialismoa ezartzeko ari garen borrokan, gainera, gure berariazko baldintzetara egokituta (objektiboak zein subjektiboak)”.

 

Handik gutxira, hauxe idazten du: “Laburtuz, autodeterminazioa eta politika nazionala bateratzea eskatzen diogu Euskadiri; horregatik borrokatzen gara gure indar guztiekin (…). Faktore horiek herri bat besteetatik bereizten dituzte (hizkuntza, ekonomia, kultura…), eta horietan parte hartzen duten pertsonei elkar kontzientzia bat ematen diete, auzokoengandik bereizten den talde bati dagokiola. Faktore etniko edo nazional horiek daudenean, baina dituzten gizabanakoak ez direnean beren nortasunaz jabetzen, etnia batez hitz egiten da. Etnia bere nortasunaz jabetzen bada, nazio batez hitz egiten da. Baina, kontzientzia nazional horrek gizakia helmuga komun batera eramaten duenean existituko da soilik nazioa”.

 

“Nazionalitatea dinamikoa da, bizi den zerbait, eta zerbait estatikotzat definitu nahi izatea hiltzea edo momia gisa tratatzea da (…). Kontuan hartu behar da, herri bat beti berdina dela eta beti desberdina izaten. Herri bat hala da, bere esentziak irauten duen bitartean, baina historian zehar eguneratu egiten da. Herri bat aldatuz doa, nahiz eta beti berdina izan (esentzia bera), beti da desberdina.  Aldatu egiten da, askotan besteen eraginengatik edo eta borondatez aukeratzen dituen erabaki eta bideengatik. Herri baten bilakaera lineal eta geldiezina gelditzeko (izozteko), egiten den edozein saiok, arriskuan jar dezake herriaren iraupena bera”.

 

“Euskaldunek beren estatu propioa eratzeko duten arrazoi nagusia, etnia desberdina direla, lur desberdin bat osatzen dutela, horren kontzientzia dutela, bai eta berezko estatu propio bat eratzeko borondatea ere dutela, baita nazio gisa horretarako eskubidea dutela”.

 

Federico Krutwig-ek, lehenik eta behin, “desnazionalizatzearen” lehen errua euskaldunei berauei egozten die, Espainiako Estatuari erresistentzia handiagoa ez egiteagatik: “hobe da pertsona bat gisa hiltzea, Espainiak eta Frantziak desnazionalizatutako basapiztia gisara bizitzea baino”. Baina ez ditu ahazten nazionizidioaren errudun nagusiak:

 

“Baskonian, herriaren askapen nazionalaren etsaia dena, zalantzarik gabe, zapalkuntzaren agentea da (…). Esplotazio kolonialistaren politika Espainiak eta Frantziak oso modu maltzurrean egina dute Baskonian, herrialde osoko sistema juridiko eta ekonomikoa modu batera edo bestera kontrolatzen duten une beretik (…).

 

Espainiak lapurreta egin du Bizkaian eta Gipuzkoan, eta Estatuak antolatutako lapurretaren ondorioz, polizia-aparatua eta errepresiboa mantentzen ditu gure aberrian. Euskaldunen lanaren izerdiak Estatu espainiarreko kutxa gotorrak aberastu egingo ditu eta hartatik zerbitzatzen direnak (…). Hau da, argi dago euskal herritarrak espainiarren alde lan egitera behartzen dituen konkista bat dela, landare parasitarioak baitira (…).

 

Herri baten bizitza edo heriotza espiritual, kultural, ekonomiko, tekniko eta sozialaren arazoa, estu lotuta dago bere independentzia politikoarekin”.

 

 

FEDERICO KRUTWIGEN PENTSATZAERAREN BESTE ATAL BATZUK

 

“Baskoniari, berezko sozialismoa dagokio, ez du zerikusirik Espainiakoarekin eta frantsesarekin, eta bidegabekeria nabaria izango litzateke bere premisa historiko, ekonomiko eta sozialekin bat ez datorren gizarte mota bat inposatzea”. “Vasconia” liburuan azaltzen zuen nola nahi zuen berak bere herria gobernatzea: “Euskal nazionalismoak, beraz, ezkerreko mugimendua izan beharko du, ezkertiartzat atsekabetuak daudenen mugimendu aurrerakoiez ulertuta”.

 

Bere pentsamenduari buruzko adierazpen argigarrienetako bat, non azaltzen baitzuen bere pentsatzeko benetako modua, hauxe da: “Ni ez nintzen benetan marxista. Eusko abertzalea nintzen. Euskaldunentzat onak ziren ideologia guztiak onartzeko prest nengoen, baita faxismoa ere (Jon Mirande zuberotarrari aipamen argia). Marxismoa beste tresna bat zen...” (Pedro Alberdiren “Satorrak baino lurperago” liburutik aterata). Bere ideologiaren eta pentsamoldearen laburpen onena da hau.

 

Federico Krutwigek, Baskoniaren seme on gisa, bere ama itotzen ari diren estatu inperialisten kateetatik libre ikusi nahi zuen, eta horretarako, munduko pentsalari eta politikari guztietan bilatu eta birbilatu zuen, askatzeko balio lezakeen guztia, bere garun pribilegiatuaz eta hizkuntzak ikasteko gaitasun harrigarriaz baliatuz, zituen beste balio askoren artean. Gainera, bere bizitzako azken egunetara arte, ekarpen berriak ekarri zaizkioeken jendeaz inguratuta egoteko bertutea eduki zuen.

 

Horrela esaten zuen “Vasconia” liburuan: “Gizarte-programa bat, baskoi herriaren (sic.) askapen nazionalaren borrokaren parte izan behar du. Justizia sozialaren erreklamazioak, lotura estua izan behar du justizia nazionalaren erreklamazioarekin (...). Gure askapen-nazionalerako borroka, aldi berean, gizarte-askapeneko borroka da".

 

“Gaskoniako eta Nafarroako subiranotasuna usurpatzen duen Frantziako Errepublikak ezin du, justizian, indar gehiago izanaren titulua baino alegatu. Horregatik, Baskoniako dukerria berreskuratzeko eskubidea, armaren bitartez izango da... Izan ere, Baskoniako subiranotasuna menpean duen horrek, ez du atzera egingo zapaldutako euskal herriaren eskubideak urratzeari, suzko armen bitartez ez bada”.

 

"Euskal Herriak, Espainiak eta Frantziak desnazionalizazioaren aurka egiteko armetan altxatzeko eskubidea izateaz gain, eginbehar moral bat da estatu zapaltzaileek gizatasuna kentzearen aurka aritzea. Euskal Herriko seme guztiek, desnazionalizazioaren aurka egin behar dute. Horretarako iraultza, terrorismoa eta gerra erabili behar badira ere. Naturak gizaki orori eskatzen dion betebeharra da desnazionalizazioko maisu-maistrak eta agenteak suntsitzea (…)”.

 

“Atzerritarren okupazioaren mende ez dauden herriak (...) ez dira gai kolonialismoaren aurkako zapalduen borrokak gordetzen dituzten indar iraultzaile eta aurrerakoi handia ulertzeko”.

 

"Lehenago edo geroago, pertsona guztien eskubide naturalak lortzeko borondate irmoa duen herri zapalduak, armen indarra erabili beharko du, hau da, indarkeria erabili beharko du bere eskubide naturala onar dadin. Arrazoibide faltsua da negoziazioek independentzia nazionala ekar dezaketela ikusarazi nahi duten politikariena. Negoziazioak ondo daude armek hitz egiten dutenean, ondo daude lehenbailehen isiltzeko. Herri menderatu batek, bere arima nazionala berreraikitzen hasi behar duenak, armak isilarazteko interesa izango du, garai bateko zapaltzaileak bere presa zaharraren subiranotasun nazionala onartzen duen estatusera irits dadin".

 

“Arrazoi historikoak bigarren mailako oinarriak izan daitezke, nazio baten nortasuna areagotzeko balio dutenak, baina inoiz ez dira independentziarako arrazoi nahikoa (…). Historiatik, bestalde, zera ondorioztatzen dugu: independentzia nazionala, menperatuak bere askatasunarekiko duten interesaren araberakoa dela. Ez dago zalantzarik, zapaltzailea ez dela prest egongo konkistatu bati independentzia emateko, baldin eta ohartuko balitz ez duela bere aldetik interes ukaezina erakusten nazio-askapena lortzeko, eta independentziaren eta subiranotasunaren ideia zapalduaren bigarren izaera dela".

 

Federico Krutwig, nafar infantzoi moderno bat izan zitekeen, goiburu hau aplika zakioekelarik: “Pro libertate Patria, gens libera state”. Lema hori euskarara horrela itzul daiteke: “Aberria libre izan dadin, herritarrak aske”.

 

“Oinarri etnikoa duen euskal mugimendu nazionalista batek, ikuspegi historikotik, Nafarroa zaharra eta Baskoniako Dukerria bilduko dituen Euskadi bat berrezartzea eskatu beharko du (...). Zalantzarik gabe, historia kontuan hartuta, euskal Estatu Libre batek, Pirinioen hegoaldea eta iparraldea hartu beharko dituela, Nafarroako Koroari eta Baskoniako Dukerriari zegokion lurraldeak (…) subiranotasun horiek jatorrian, berberak dira (…). Egia esan, Euskal Herri osoa Nafarroako koroaren parte izan da (…)”.

 

“Lurralde horietaz gain, lurralde zabalak ziren Iruñeko erresuman”, eta Aragoi Garaia (Ebroren iparraldean, Noguera Ribagorzanatik), Ebro Garaia (Merindadeak), Bureba, Errioxa, Moncayo eta Tarazona lurraldeak izendatzen ditu: “(…) Nafarroaren berrezarpen historikoa, Garonatik Duero ibaiaren jaiotza arte, Santanderretik Madaleta arte (Benasque, Huesca) (…). “Zazpi-bat” formula, euskal arazoaren planteamendu faltsu baten sinboloa da, eta buru-estutasunaz hitz egiten du”.

 

“Bizkaitar zintzo guztiak, gipuzkoarrak, errioxarrak, etab. nazionalista direla badiote, nafarra sentitu behar lukete, eta estatu hori Euskal Errepublika gisa berrezarri nahiko lukete, Irujok Londresen erbestean aldarrikatzen zuen bezala (…).

Baskoniako mapa liburuaren lehen edizioan (1963): "Ez dago zalantzarik, historikoki, euskal Estatu libre batek, Pirinioen hegoaldean eta bere iparraldean, Nafarroako koroako eta Baskoniako dukerriako lur guztiak batu behar dituela" (No cabe duda de que, históricamente considerado, el futuro Estado libre vasco deberá de comprender al Sur de los Pirineos y a su Norte todos los territorios que corresponden a la Corona de Navarra y Ducado de Vasconia) 

 

Oso deitoragarria da euskal independentziara aspaldi eramango gintuzkeen ikuspegi horren aldean, Parisen, estatutu barregarri bat defendatzen duen Gobernu bat egotea, azken orduan bakarrik eman zuen Gobernu errepublikanotik lortutakoa, eta ez zuelako beste aukerarik, Franko jeneralaren altxamendu militarraren ondoren espainiar lurraldean nagusi ziren anarkiaren eta desordenaren aurrean (…). Nafarroa eta Baskoniako dukerriko lurrak bilduko dituen Euskal Errepublika bat ezartzeko beharrari buruzko eztabaidatu ordez, estatutu trakets bat defenditzen jarraitzen da, kategoria txikiko politika baten”.

778ko abuztuaren 15ean eta 824. urtean,
 Orreagako Bi Gudak, Nazio Bat, Estatu Bat.

 

F. C. Krutwig Sagredo “Aberri-Egunaren erran-nahia orain eta lehen” (Anaitasuna 1978ko martxoan): "Euskalherriaren garhaipen historiko bat hospatzen den egun batetan finkatu behar lizateke. Neure aburuz hunelako fetxa historikoa Euskalherrian, Orstaroaren 15/a izan da, noiz euskaldunek Frantziaren harmada Orreagan suntsitu bait zuten. Euskaldunen viktoria hau mundu osoan ezagutzen da. 

Eta hunela kanpotar iainko baten heriotza ta phizteaz xinta-mintaka egoitearen ordez, euskaldunek, beren herrirat kanpotar iainko hori ethorri baino lehen, beren Historian iaraietsi duten ekhintza nabusiena ta ezagutuena hospa lezakete. Hunen araura flamenkoek bere nazional jaiaz, Kortijken frantsesen kontra irabazi zuten "urrhezko ezporen bataila" hospatzen dute, eta Alemaniko patriotek beren nazional jaia bezala germanoek Arminius buruzagiaren manupean Varusen legioneak deuseztu zituzten eguna dute".