Pedro I de Nabarra en el año 1104
Karta de Sancti Sebastiani
(I)n nomine sancte et indiuidue Trinitatis. Hec est carta donationis siue confirmationis quam facio ego Petrus, gratia Dei rex Aragonensium ac Pampilonensium, domino Deo Salvatori Leierensis cenobii et sancte Marie sanctisque martiribus Nuniloni atque Elodie quarum corpora ibidem requiescunt, et dompno Regimundo abbati ceterisque fratribus presentibus et futuris ibidem Deo seruientibus.
In primis dono et confirmo illam ecclesiam Sancti Sebastiani que est in litore maris in finibus Ernani, cum sua uilla, cum suis terminis et pertinenciis omnibus, terris, montibus et uallibus, planis, arboribus pomiferis et inpomiferis, cum suis etiam maritimis, pascuis, censibus, quemad-modum rex Sancius Pampilonensium quondam predicto monasterio Sancti Salvatoris cum uniuersis que diximus dedit atque confirmauit pro anima sua ad proprium alodem eternaliter possidendum. Super hec autem addo ego prefatus rex Petrus et dono illam pardinam que uocatur Oroztegui, cum suis terminis et appendiciis omnibus, terris cultis et incultis, pascuis, arboribus fructiferis et infructiferis, et cum illa aqua que dicitur Urhumea, que est pertinencia de Oroztegi.
Hec omnia que dicta sunt, laudo, dono et confirmo ego rex Petrus Deo et Sancto Saluatori Leierensi monasterii et sancte Marie et santis uirginibus suprascriptis ad alodem propium in perpetuum habendum, propter remedium anime mee et parentum meorum et propte premium uite eterne. Si uero, quod absit, aliqua persona uenerit contra istam cartam ad disrumpendum uel inquietare presumpserit, iram Dei incurrat, habeat partem cum Datan et Abiron quos absorbuit terra, et cum luda traditore sitque in die iudicii dampnatus.
Facta carta hec un era M.C.XXX.VIII. Regnante supradictio misericordia Del rege Petro in Aragone et in Osca et in Pampilonia. Ildefonso impertore in Toleto et in tota Castella. Episcopo Petro in Irunia. Episcopo Stephano Ueiliz in Exauri. Senior Lope Enecones in Aoiz. Senior Scemeno Fortunio-nes in Uart (signo). (Firma de Pedro I en caracteres árabes).
MARTIN DUQUE, Documentación medieval de Leire, nº 188. MARTINEZ DIEZ, Guipúzcoa... n° 20 y pp. 89 a 92.
San Sebastián por Joris Hoefnagel en el siglo XVI y publicado en la obra Civitates Orbis Terrarum (Wikipedia)
ANEXO II
Falsificación hacia el año 1197 atriuyendo al rey Sancho el Mayor y a la reina Mayor la donación al obispo y abad, Sancho, y al monasterio de Leire del monasterio de San Sebastián y su parroquia, en los confines de Hernani, y la villa de Izurun, con sus iglesias de Santa María y San Vicente y sus cubilares de Irur-dita, Anaizoz, Albizungo, Ancieta, Zurzaiate, Bagozu Larraburu y Loizta. Su fecha, 1014, abril 17.
In Domini nomine. Hec est carta testamenti quam ego Sancius gratia Dei rex, facio una cum coniuge mea regina domina Maiora, ad honorem Dei. Magnus quidem est titulus donationis in quo nemo potest actum largitatis irrumpere, ut et donatori uigor crescat amoris et bene pariendi uotum acumulet muneris, et quod prona uoluntate offertur, libenter debet amplec-ti. Obinde nos supranominati, nulla cogente necessitate sed solo desiderio et spe uite eterne ac metu infernalium penarum, uenientes in Leiorense monasterium quod est hedificatum ad nomen et gloriam mundi Saluatoris et beate Marie eiusdem genitricis, ubi cum perpetua felicitate requiescunt corpora sanctissimarum uirginum et martirum Christi Nunilonis atque Alodie, corpus quoque sancti Uerile eiusdem loci abbatis, et aliorum plurimorum sanc-torum reliquie, in quo etiam sepulta sunt nostrorum predecessorum corpora parentum, regum et episcoporum et multorum aliorum fidelium quorum spi-ritibus a Deo quandoque tribuatur requies sempiterna, damus et offerimus ipsi Deo et sanctis prenominatis et monasterio Leiorensi et uobis, spirituali patri et magistgro nostro dompno Sancio episcopo, et monachis in eo habitantibus in Dei seruitio presentibus et futuris, in finibus Ernani ad litus maris illan uillam quam antiqui dicebant Izurun cum ecclesiis suis scilicet beate Marie monasterium unum quod dicitur Sancti Sebastiani, cum parrochia sua, et et Sancti martiris Vincentii, cum illo cubilare de Irurdita usque Anaizoz, cum illo cubilare de Anaizoz usque Albizungo, cum illo cubilare de Albizungo us-de Zurzaiate usque Bagoçu Larraburu, cum illo cubilare de Bagoçu Larraburu usque Loizta, cum illo cubilare de Loizta usque illa freça de Zopite, de illa freça de Zopite usque ad litus maris, cum terris et pomeriis et piscariis maritimis, et montibus et collibus, uallibus et planis, censibus et pascuis, decimis, primitiis et oblationibus, et cum omnibus omnino pertinentibus eidem mo-nasterio terminis in circuitu, in mari et extra mare, sicuti habuerunt et tenue-runt antecessores nostri et nos usque hodie, ita ut ab hodierno die et deinceps a nostra et hominum omnium sint pretaxata potestate ab integro prorsus ablata atque in prescripti monasterii Leiorensis et nostrum et omnium monacho-rum presentium et futurorum ibi Deo seruientium obsequium perhenniter confirmata. Nec presumat aliquis ex successoribus nostris in illa pardina de Izurun siue in aliis terminis quos superius nominauimus, nouum aliquid construere, uillam, monasterium, castrum uel ecclesiam, quod non sit ad uestrum uestrorumque successorum seruitium uel placitum, sed sicut iam diximus, pro remedio animarum nostrarum et pro anima Michaio regis cum omni integri-tate uobis eam deliberauimus tali conditione ut quicquid inde facere uolueri-tis, in uestra potestate sit uel considerantia usque in finem seculi.
Ego quoque Santius, beneplacito Domini non meo merito episcopus iam supranominatus, celsitudinis uestre simplicitati congaudeo et plus de sa-lute uestra quam de utilitate nostra letatus, oblationem regalem tamquam mirabile donum benigne suscipio, et gratias ago cum omni grege monacho rum mihi commiso, offerens et ipse uobis meam et ipsorum omnium orationem non solum presentium sed et futurorum. Quoniam autem non oportet posteris in futurum super his que dica sunt, ne aliquiam patiantur molestiam, prouidere, si quid forte in predictis ecclesiis sancte Marie scilicet et sancti Uicentii iuris episcopalis fuit hucusque, liberum et ingenuum in prescripti Leiorensis cenobii perpetua stabilitate permaneat ius et seruitium. Et coram episcopis ac principibus coramque omni populo omne quod superius scriptum est, pontificali auctoritate confirmo et laudo.
Si quis tamen ex successoribus nostris, quod fieri minime credimus, episcopus, rex, comes, uicecomes, princeps uel alia persona contra hanc scrip-turam regalis siue episcopalis donationis uenerit ausu temerario et que superius diffinita sunt, inquietare et aliter quam difiniuimus contra uoluntate eorum qui in Dei seruitio uixerint in Leiorensi monasterio, ordinare uoluerit, nouerit se anathematizatum et condempnatum a Deo saluatore mundi ad cuius honorem sunt subscripta donatuia oblata, et in seculo futuro cum Dathan et Abyron et cum luda traditore in inferno inferiori aredeat sine fine, amen, amen, amen.
Facta carta testamenti realistic simul et episcolapis in Leiorensi cenobio coral testibus, XV calendar Mai, current era M.L.II.
Ego suprascriptus rex gratia Dei Sancius, qui hanc cartam fieri uolui, nomen meum (signo) hic scribi.
Domina Maiora regina confirmat. Ranimirus proles regis confirmat. Garseanus frater eius confirmat. Gundesaluus frater eius confirmat. Fernandus germanus eius confirmat. Mantius, Aragonensis episcopus, confirmat. San-cius, Yruniensis espiscopus, confirmat. Garsias, Naialensis episcopus, con-firmat. Munio, Alauensis episcopus, confirmat. Iulianus, Burgensis episcopus, confirmat. Senior Garcia Lopez, dominator Arrosta, confirmat. Senior Fer-tun Blasc, dominator Funes, confirmat. Senior Exemen Garçeyç, dominator Sos, confirmat. Senior Exemen Galinz, dominator Nauascoss, confirmat. Se-nior Garcia Ortiz, dominator Liguin, confirmat. Senior Fortun Sanz, dominator Caparroso, confirmat. Garindo Gomiz, armentarius regis, confirmat.
MARTIN DUQUE, Documentación Medieval de Leire, nº 16. MARTINEZ DIEZ, Guipúzcoa..., nº 5 y pp. 28 a 32.
ANEXO III
FUERO DE SAN SEBASTIÁN DE 1180
Biblioteca de la Real Academia de
la Historia, Col. Salvá, ms. 9-22-7, fol. 52-60. Transcrip[1]ción propia. Es la confirmación
de 1426 que hizo Juan II a la villa de Guetaria del fuero do[1]nostiarra. Es el texto-base,
cotejado con el texto de AGG-GAO CO LCI 4, fols. 72 vto.-76 rº. pu[1]blicado por LACARRA, José
Mª y MARTÍN DUQUE, Ángel J., Fue[1]ros de Navarra- I. Fueros
derivados de Jaca 1. Estella-San Sebastián, Pamplona: Diputación Foral de
Navarra. Institución Príncipe de Viana, 1969, 269-286.
In Dey nomine amen. Ista carta
autoritatis et confirmacionis quam ego Sancius, Dey gratia Rex Nauarre, filius
Regis Garsie, facio om[1]nibus hominibus, tam
maioribus quam minoribus, presentibus et futuris, qui populati sunt et in antea
populabuntur in Sancto Sabastiano, placet michi libenti animo et spontanea
voluntate quod dono et concedo vobis et succesoribus vestris vonos fueros et
bonas costunbres. In primis placet mihi et dono per fuero que non vadant in
hostem neque in caualcata; et quod supradicti populatores sint liberi et ingenui
ab omni malo fuero et ab omni mala costuma in perpetuum
Similiter dono et concedo quod populatores de
Sancto Sabuastiano qui per mare ad Sanctum Sabastianum arribauerint uel per terram ad
predictam villam cum sua mercatoria venerint, non dent lezdam nec
ibi nec in tota mea terra. Hoc solummodo retineo: quod si aliquis de
populatoribus ad Vayonam trossellos uel aliquam mercatoriam comprauerint, et
per Sanctum Sabastianum transierint ut in alio loco vendan predictam mercatoriam, donet
lezdam. Sed si in Sancto Sebastiano vendiderint predictam mercatoriam non det
lezdam. Similiter volo et dono per fuero quod proprie naues de Sancto Sabastiano sint franqos et
libere et ingenue, quod non dent portague nec lezdam. Sed naues f[o] rans dent
lezdam: de vnaquamque naui .X. solidos mee monete; et de vnoquoque trossello
quod de naue exinctum fuerit, .XII. denarios de ribaje. Insuper suam lezdam. Set minus terciam partem quam dare
per fuero in Pampilona. Extraneus homo donet:
de vnaquoque karga de pi[s]cibus .VI. denarios; de vnaquaque karga de cera .VI.
denarios de arribaje et suam
lezdam, minus terciam partem quam daret in Pampilona; de karga de cubro .VI.
denarios; de karga de stagno .VI. denarios et suam lezdam; de
karga de plumbo .VI. denarios et suam lezdam; de vnoquoque
pondere de corriis .II. denarios; de media traca .I. denarium. Et si minus fuerit nichil donet.
Quicumque panem et vinum et carnem ad predictam populacio[nem portauerit, non
dent lezdam. Similiter volo et dono per fuero populatoribus Sancti
Sabastiani que faciant furnos et valneos et molendinos, et
posideant ipsi et omnis generaciones illorum liberos et ingenuos et ut rrex
nullam censum non querat in eis. Et dono per fuero ut aliquis non hospitet in
domibus per vim nisi voluntate possesores domus,
et ut clericus non nauarrus sit populator in populacione nisi voluntate rregis et consilio
omnium vicinorum. Quicumque populauerit in Sancto Sabastiano si
debitor fuerit non respondeat suo debitori nec ipse nec fideiusor eius vsque ad
duos an[1]nos. Quicumque inccuram
haberit de populatore de Sancto Sabastiano veniat
accipere directum in Sancto Sebastiano. Et si non voluerit accipere directum et
pinorauerit pectet mille solidos domino rregi. Si contigerit
quod aliqua nauis frangatur in termino de Sancto Sebastiano mercatores nauis
recuperent nauem et totas suas mercaturias dando .X. solidos et
suam lezdam sicut superius est. Terminatum dono ad populatores de Sancto
Sebastiano de Vndarribici vsque ad Oriam et de
Arrenga usque ad Sanctum Martinum d’Aran, totum saltum quod omnis habeo in
terminum illum et totum quod ibi est sit de
rrealengo. Et insuper habeant
senper et per totam meam terram pascua et siluas et aqua in omnibus locis,
sicuti homines habent qui in circuitu sunt. Et ubicumque populatores de Sancto Sebastiano comprauerint
hereditatem uel obtuue rit in termino de Sancto Sebastiano uel foras
haueant in paz, liberam et ingenuam sine ullo malo interdicto uel ciso. Et
super vnum annum et vnum diem tenuerint sine inquietacione, si quis eis postea
inquietate uel tolerate voluerit
donet rregi .LX. solidos et insuper comfirmet hereditatem. Similiter dono per
fuero quod non faciant bellum nec duelum cum hominibus de foris per nullo
plato sed donet testes vnum nauarrum et vnum francum. Et si testes non
habuerint donet vnam juram. Et quod
nullus sit captus dando firmancas de
derecto. Et si derectum non poterit complere, reddere. Et si aliquis de populatoribus cum aliqua
femina faciat fornicacionem boluntate muliere non det caloniam nisi
fuerit maritata. Sed si
forciauerit eam pariet ei uel accipiat uxorem et hoc est pariare. Et si mulier
non est digna ut sit uxor illius
qui forciauit eam debet illi dare tallem maritum quo bene fuisse honerata ante quam
habuisse eam secundum prouidenciam alcaldi et
.XII. vicinorum. Et si non voluerit illi dare talem maritum, accipiat eam
uxorem. Et si noluerit facere nullum de supradictis
duobus, mitat suum
corpus in manibus parentum muliere ad suam voluntatem.
Si ante ille qui forciauit non est dignus
ut habeat illam in uxore, debet illi dare talem maritum
unde fuiset honorata ante quam
habuisse eam, secundum prouidenciam alcalli et
.XII. bonorum bicinorum. Sed si nolluerit uel non poterit hoc facere mittat suum corpus
in manibus parentum muliere ad voluntatem illorum. Et si mulier forciata se
clamauerit prima uel .II. uel .III. die et prouauerit
per veridicos testes faciat ille qui forciauit eam directum supradic[1]tum et reddat regi .LX.
solidos. Post tres dies transatos nichill valeat ei. Et si aliquis contra
vicinum suum arma traxerit, scilicet,
lanceam aut espatam, maçam uel cutelum, pariet mille
solidos uel perdat pugnum. Et si vnus occidirit
alium pariet .D. solidos. Et si vnus alium cum pugno percusserit uel per
capillos aprehenderit pariet .LX.
solidos Et si in terram jactauerit pariet .CC.L. solidos. Et si aliquis in domo
vicini sui intrauerit uel pinorauerit et pignus traxerit per vim, pariet .XXV.
solidos domino domus. Sed fidancia si fuerit bene, potets pignorare
sicut est fuerum. Merinus rregis non accipit caloniam de vllo homine de Sancto
Sebastiano nisi per laudamentum de .XII. bonis
bicinis. Et nullus ex hominibus de Sancto Sebastiano valet ad judicium in
vllo loco nisi intus in Sancto Sebastiano. Et si homo de Sancto Sebastiano fuerit in ueterus
foris in aliquo loco et homo de foris habuerit rancuram de illa veniat cum eo
ad Sanctum Sebastianum et accipiat
directum ad forum de Sancto Sebastiano quie non volo ut accipiat directum
alcaldis de foris. Et si aliquis falsam mensuram uel pensum uel cubitum uel
cordam tenerit pariet rregi .LX. solidos. Et nullus homo possit esse ingenus contra
francos de Sancto Sebastiano de aliquo debito. Omnes de foris ex quo
intus fuerit in Sanc to Sebastiano propi maliuolenciam aut homicidium quod habeat contra
allium non sse debeat procura, uel nulla arma asmoluda non debet
mille solidos. Et si omnes populatores leuauerit et
occiderit illum qui alterum percusserit non est ibi calonia. De orto Si
ortus aut vinea portas habuerit .XXV. solidos domino vinee aut
orti, si per se metipsum post ipsum distringere. Sed si per se metipsum non potest ipsum
distringere medietas colunie erit dominis ville,
et altera medietas cuius vinea erit aut ortus. Et istam columpniam dabit ille qui per vim in
vinea aut in ortu intrauerit, et hoc que
per vim rapuit, redat domino. Et si quis vineam
aut ortum ubi porta non fuerit per vim intrauerit donet .V. solidos domino vinee aut orti dabit,
et hoc quod rapuit reddat. De
molendino Si quis intrauerit molendinum per vim reddat .XXV. solidos domino
molendini, aut rregi .XL. solidos De orto et de vinea Tamen si aliquis furatus fuerit in domo aut in
orto atque in vinea habet ibi calopniam si potest prouari .LX. solidos domino ville, et
latro debet redere furtum, sed tercium forti
domino domus, et amicaturas [res tozizas aut
tres solidos. De arbore inciso Si quis inciderit arborem
bicini sui per vim de orto aut de vinea clausa .XXV. solidos, et debet reddere
similem arborem in eodem loco, eciam debet reddere fructum vnius cuiusque anni
quem arbor incissa deferebat domini arbore donec arbor sit nutrita uel leuauat
fructum. Si in binea plana arborem inciderit aut in campo .V. solidos. Et facit
ditas conueniencias. Et si quis sarmentum aut bimen inciderit in aliena vinea,
de primo sarmento aut de prima vimine pariabit .V. solidos,
et de omnibus aliis de unoquoque .XIIm. denarios. Et si aliquis coligerit caules in die sine clausione pariet .V.
solidos et reddit hoc quod perdidit. Et si
clausum fuerit .XXV. solidos. Et si non potest probare cum testimonias debet
jurare illo qui negat. Et si
voluerit qui probat
potest illum tornare per vatalam. Et si custos
vinearum aut camporum vide rit aliquem
intrantem in vinea aut pacentem campos, custos probabit cum suam jura et alius
dabit calompniam. Sed si custos vinee fuerit verberatus in die, si non
potuerit probare per testes accipiat juram de illo de quo facit querelam. Si uero nocte verberatus fuerit, leuabit ferrum ille de quo fuerit
querella; si non fuerit gerematus pectabit custodi
vinee .XL. solidos. De domo Si aliquis homo intrauerit
nocte aliquam domum postquam porte erunt clause et domus ignis erit extinctus
et homines jacuerint, et senior domus aut sua famillia audierint illam et
voluerint illum prendere, et ipse qui intrauit
domum se voluerit defendere an fugere et in
deffenssione illa erit mortuus non debent inde homicidium pariare. Tamen si capiunt
illum viuum non debent illum interficere postea sed senior domus potest illum
facere redimere si viuus fuerit captus, et rredempcio illa erit sua tota. Sed reddere debet homine bajuli
senioris ville, et senior domus potest illum dimittere. Si non accipiat ab eo
redempcionem non habet senior ville
calumpniam super seniorem domus.
Tamen si dimisserit illum et postea
latro fecerit inde
clamum de capcione illa senior domus non debet illi rrespondere. Et si aliquis
ex paren[1]tibus interfecti
dicet illi qui homine interfecit: «tu occidisti parentem meum allio modo et non
in domo tua», interfector debet
jurare et saluare per ferrum quod sit interfecit illum nocte in domo sua, non
per aliam maluicionem nunquam perbaleat. [Et] in terxsent inde sanus et illesus
a ferro parentes debent firmare, et ille non debet homicidium dare. Sed possunt
face[re bellum si ambobus
placet. Sed hoc non est forum. Hec capitula ex parte nostra fuere inbenta. De homine
mortuo Si quis moriatur et non fecerit testamentum
ad obitum mortis et remansserint filii parui et mater diccit alium maritum,
parentes filiorum possunt
partire et cognoscere partem filiorum patris et dare firmas et accipere. Et si
mater voluerit tenere filios suos cum honore
et habere debet dare mater bonas fidancias parentibus
filiorum, quod quando filii peruenerint ad perfectam hetatem reddat illis
predictum honorem et haberum. Et si inter erint filii habuerint
illam hereditatem et honoren et
auero debet tornare vnde venit parentibus suis. Et si filii faciunt donachiuum antequam prebeniant
ad etatem .XII. annorum non habeuit stabilitatem.
De hereditate auuolorum non posset facere
donachiuum nisi solummodo vnam vineam aut
vnam terram aut vnam domum, scilicet, duas domos aut tres hereditates, in duas
hereditates. Et hoc filio aut filie sue. Sed bene potest dare in docte filis
atque filiabus suis quando acceperint filii vxores aut filie maritos. Si quis
facere voluerit donachiuum de
causis auulorum et non habuerit nisi solummodo
vnam casam, non potest inde facere donachiuum. Sed bene
potest inde dare pro anima sua clericis aut ecclesiis
uel parentibus. De locacione Si quis locauerit domum
de aliquo probo homine ville, et si ipsam dominus se boluerit mutare in illam domum,
qui locauit domum exiat de domo et reddat precium seniori domus de quanto estetit in illa
domo. Sed si salarium atque peraliarum aut orreum aut aliqua vasa locauerit
inde relinquat illa usque ad suum terminum. Tamen si ille qui domum locauit vult iIherusalem
aut in aliam praeterram aut villam causa excomunicacionis,
dabit precium de quanto stetirit. Sed si uult stare in villa in allio loco aut
in villa vxore ducere, et vxor domum habeat, ideo dominus domus precium suum
non perdat. De falso
testimonio Si aliquis exierit aut fecerit falsum testimonium
et alius potuerit illum probare inde cum testimoniis aliis, postquam vnus annus et
dies vnus erit transactus, emendabit cui perdere fecit totam perditam. Et qui
fecit testimonium et mercedem senioris terre erit. Sed si cum testibus non
potest probare, per duellum potest se saluare.
Et si vitus de duelo emendabitur sicut supra
scriptum est. Sed si duelum vincere, ille qui probat dabit quingentos solidos
de calumpnia et erit homicida de illo que probare boluit et de parentibus suis.
Sed si in anno ille non
apelauit, numquam amplius respondeuit nec
ille amplius audebit illum appellare; et si quod faceret, calumpniam daret .CC.L. solidos. De marito Si
maritus ille moria[1]tur et habet inde
filios et postea vult ducere alium maritum, mulier illa debet partire totum
quantum examplauit cum suo marito primo cum filiis animo et honore, per medietatem.
Et si mulier habet hereditatem aliam, aut
de patrimonio aut aliquo modo, antequam duxisset
maritum, non dabit inde porcionem filiis. Et si est causa quod prendat duos
maritos aut tres, et de omnibus habuerit filios, et filii interim non demandabunt
partem et mater adhuc ducit alium maritum et tunc venient filii et quisierint illi partem,
dabit vnicuique filiorum partem de examplamento
quod fecit cum patribus suis; de allia causa non. Et si filii parue etatis aut
magne unolunt partire, mater non
potest illo inde destringere. Et [si] filii volunt partire
bene possunt distringere matrem cum
justicia regis. Et [si] filii sunt parui et pater eorum ad hobitum suum fecit cauecaleros, illii
cauecalari potets partire et dare firmas si volunt, et
eciam vendere et inpinorari hereditatem ad opus filiorum, et habenit stabilitatem. Et
cauecalari potets distringere matrem pro filis, et
mater non potest distringere cabecalarios. Et si euenit causa quod mater
diuidat forte aut non diuidat,
si voluerit facere de hoc quod illo pertinet aliquot
donachiuum suo marito aut quolibet, illud donachiuum, si dat inde firmas
habeuit stabilitatem. Et si venit ad hobitum mortis et facit inde donachiuum de hoc quod
illi pertinet, non sunt ibi fidejusores sed solummodo
cauecalari, et cauecalari non debent jurare, sed debent dicere de eo et suis
animabus: «nos audiuimus et vidimus hoc donachiuum
facere». Et si non sunt ibi cauecalari, capellanus parrochie. Et si est causa ut mulier aut homo
fuit distintus fortiter ad hobitum, et non erint ibi ominis neque capellanus, si sunt ibi due
mulieres legales
valeuit ilarum testimonium quem
et de cauecalaris. Et si aliquis moritur in hermo loco et erit ibi vnus homo
aut vna femina, valeuit testimonium quem ad modum et
de cauecalaris. Et si maritus facit donachiuum absque auctoritate mulieris, de
hoc quod pertinet mulieri non valeuit.
Sed si facit donachiuum de hoc quod sibi pertinet, valeuit. Et si mulier audet
facere donachiuum et
est in illo loco et tacet sed si non auctorizat non valeuit. Et si mulier viuit
et maritus moritur, quamuis sit ibi filius,
quantum mulier volu stare
in biduitate erit domina et potentissima de toto illo habere et de honore. Et
si mulieris stantis in biduetate habet filiastros et filiastri non diuiserint
cum auolorum parte partem illorum, mater habeat filliastrum illum in onore et
in abere et quantum exampliauit de illorum matre cum illorum patre aut quam
duxisset istam alliam uxorem. Sed in parte patris, quantum mulier uult stare in
viduytate non habebunt partem in illo honore, sed solum habere mobile
dibideret. Et ipsam manente in viduetatis non potest vendere nec mitere in
pinius illum honorem de filiastris. Sed hoc quod pertinet filiis uel filiabus
suis potest vendere et inpignorare se neccesse est sibi et nescessitas illa sit
nota a parentibus uel a vicinis; et eciam per famem fillios suos potest
vendere. Si filius rremanserit paruus, peruenerit ad perfectam etatem et
queserit mater partem de illo honore et de honore
sui matris, de hoc quod erit patris habebit partem in parte patris. Et si
filius dixerit: «plus habetis de meo patre», et mater dixerit: «non», fillius
potest inde habere vnam juram de sua matre. Et si cauecalarii uult partire et
auuolus partit pro suis nepotibus et dat fidancas et acepit filios auctorizando,
valebit et habebit stabilitatem. Et quando venerint filii ad particionem debent
filii partire, et pater et mater debent eligere in omnibus
hereditatibus. Et si aliquis bolebat dare in illa hereditate filiorum
locherrum, et mater noluerit illa retinere eundem precium
quem et alius, retineat. Omnes populatores Sancti Sebastiani, de
quocumque monasterio fuerat, faciant
suum lucrum sine latrocinio et tradicione. Nullus
homo qui hospitatus erit in aliqua domo
Sancti Sebastiani, pro nullo debito nec fidantia
non debent illum abstrahere de domo, neque suum abere. Et si
maritus uel aliquis homo mostrauerit
sigillum regis seniory domus non respondebit illi de hoc. Quicumque fidanciam
tenet pro suo abere, querat pignus ad suam fidanciam. Et sy fidanciam mostrauerit
pignus motum, quod valeat minus terciam partem, accipiat
illi pignus et hoc de tercio in tercium diem. Sed
si loco Sancti Sebastiani viuuimus dederitque illi caualum uel mulam
aut mulum sine equam viuam. Et si suum auere valet
.C. solidos mostrant illi vestiam que valeat .XX. solidos. Et si .L., mostret
vestiam de .X. solidos. Et si non potuerit dare pignus sicut est supra scriptum
mostret illi sigillum rregis. Et si nollet
mostrare sigillum regis in ora obtima vadat cum seniore ville et querat .LX.
solidos et mittatur in carcere rregis quousque
auer habeat. Et lengeres de illis bestiis sunt .X.VIII. denarios inter diem et
noctem. Et si est asinus, .IX. denarios. Et si ipsam fidanciam esteterit in
captiuitate vnaquaque nocte pectet .LX. solidos ille pro quo est cabtus. Et si fecerit pectare illud auer
reddat illi ad duplum. Et si fidancia se appellauerit
ad auctorem usque inducias .V. dies si est in terra regis. Et si est extra, .X.
dies. Et si est ad Sanctum Jacobum vnum mensem et vnum diem; ad Sanctum Egidium vnum mensem et
vnum diem; et in Iherusalem vnum annum et vnum diem. Et si ad predictos terminos
non venerit donet illi suum aver sine interdicto.
Et ubi inuenerit pignus de sua fiducia
quod accipiat illum. De debitorem ad debito rem monstret signum rregis. Et si negauerit accipiat fideiuissorem de directo.
Et si manifestum erit paguet illum
uel habeat suum amorem. Et si sigillum regis
fregerit pectet .LX. solidos. Et [si] nullus homo fecerit testimonium per
nullam rem non debet illi falire. Et sy dixerit quod non venerint, debet illi jurare quod
non memerant. Et si nullus debitor uel auctor negauerit al demandador
suum aber, si poterit probare cum testimoniis ut pectet censsum cum .XV. solidos de calumpnia, et illa
medietas calumpnie erit de domino ville et illa medietas seniori cuius est
censsus qui seruauit eum. Et
si non poterit probare ut
accipiat suam juram et donet illi fidanciam ut amplius non requirat aliquid de
hoc. Et si voluerit tornare et non crediderit
per suam juram, de quocumque auere quod sit
de .X. solidos monete rregis amplius ut tornet per forum. Et illi homo qui
portauerit ferrum ut sit
francus qui no habet ferrum portatum nec sit faber. Et ille homo qui portauerit
ferrum aut juret quod non est faber nec unquam lebauit ferrum, neque illi nec
aliquis homo uel femina
non habet ullam fatilam factam in hoc ferro per quam ille homo perdat suum ius
qui querit ipsum auere et juret
quod non debet istud auer quod querit. [Et] antequam leuet istud ferrum aut
auer istud sit missum in
manu fidelis siue in auro siue in argento. Et si ille homo qui leuabit ferrum
se ardet quatenus reddat censsum seniori qui
querit et pectet .LX. solidos domino ville. Et si se soluat ut probat
ille homo qui querebat .LX. solidos domino ville. Et si ferrum non portauerit postquam fidancia est data, ille in quo
remanet pectet .X. solidos. Et calumpnia ferri
et tercia pars regis et alia tercia pars almirantis et alia tercia alcaldi.
Omnis troseli qui beniunt vltra portos ad
Sanctum Sebastianum postquam amplius vnius noctis jacuerit det .VI. denarios hospiti suo de hostalaje, et melius troselus
det .III. denarios. Et carga de coriis .II. denarios. Et carga de stagno det
.II. denarios. Et carga plumbi .II. denarios. Et tota carga de pez quod veniat
per mare, de vna nocte amplius det suo hospiti .II. denarios.
De carga papiris .VI. denarios. De carga cere .II. de[1]narios.
Et de carga de montoni .II. denarios. Carga de
daguinnas .II. denarios. Carga de coris vacinis .II. denarios. De carga de
boquinas det .II. denarios. De troselis de fustanes si est venditus in domo
hospitis sui, det ille qui emit .V. solidos; et si est venditus per peças, det
peça vnum denarium. Et corda et sarpillera et troselum de drapos de lana .XII.
denarios. Et sy est venditus per peças, de peça .I. denarium,
et corda et la sarpillera. Et si est de lino
loc .I. denarium. Et del coyre, del quinque det emptor .IIII. denarios. Et de
stagni .IIII. denarios. Et de plumbo .II. denarios. Et de moltoninas,
si se venderint det emptor de duodena .I. medaliam.
Et de coleguinas .LX.I. denarios. Et la penna de conilis .I. denarium. Et de
gaths saluages de duodena .I. denarium. Et de gaths domesticos de duodena .I.
medaliam. Et la dozena de cerra .II. medaliam. Et de dozena
papiris .II. dineros. Et dozena de incenso .II. denarios. De bestia, si se bende en suo
hostal .I. denarium; et la silla si es de .V. solidos
o minus, et si valet magis de .V. solidos det .XII. denarios. Et si ha[1]bet bast similiter. Et de
dozena de uulpinas .I. denarium. Et de .C. es[1]quiros
.I. denarium. Et de .C. lebrunas .I. dena[1]rium.
Et de la dozena de pequenas .I. denarium. De triça de coriis bouinis .II.
denarios, et media .I. denarium ; et de midia eius vnoquoque coris .I. denarium. Et
de coriis cerbinus similiter. Et sy hospes uult habere partem in quocumque auere que se
vendiere in sua domo potest habere partem si donat medietatem de auere; et si
est particeps non accipiat hostalaje. Et ego dono per fuero populatoribus Sancti
Sebastiani ut in vnoquoque anno, ad capud anni
mutent prepositum alcaldum. Et dono per fuero populatoribus
Sancti Sebastiani ut ubicumque sint
in mea terra aut in mea curia, accipiant judicium
secundum fuerit Sancti Sebastiani