ASKATASUN EGUNA OSPATUKO DUGU
Aitzol Altuna Enzunza
Abuztuaren 15ean, Pasai Donibanen, Askatasun Eguna ospatuko dugu. Han batuko garenok argi dugu nafar guztion helburua gure estatua berrezarri eta martxan jartzea dela. Estatua subiranoa da; beraz, bere lurraldean ezin lezake onartu beste estatu baten presentzia. Ezin du beste estatu baten armadarik onartu, ezta inolako funtzionariorik, administraziorik, alderdi politikorik ere, ezta bozketarik ere.
Gure herriak subjektu politiko bihurtuz gero berreskuratu dezake soilik bere estatua. Nazioko buruek indarrak batu eta pausoak markatu beharko lituzkete, estrategia deritzona, baina indarra herriek dute. Beraz, herri honetan sinesten ez duena ez dadila etorri.
Herri honetako indar guztien helburu bakarra gure estatuaren aktibazioa izan behar du askatasuna lortzeko lehen pauso gisa. Horretarako, behar ditugun egitura politikoak sortu behar ditugu, behin-behinekoak behin betiko bihurtu arte Nabarrako gure estatua askatzean.
Baina estatua edukitzeak ez dakar berez askatasuna. Estatua eduki zenezake eta herri libre bat ez izan, gaur egun espainolak eta frantsesak ez diren bezala. “Estatu askea, Herritar askeentzat” zen gure aurreko nafarren goiburua, gaur ere bizirik dirauena. Estatua da lehen urratsa herri libre bat izateko; bigarren pausoa, berriz, herri horrek kontrolatzea estatua, eta ez gutxiengo batek.
Horregatik totalitarismo modernoak, munduaren begiradapean aurrera egin ahal izateko, demokrazia itxura hartu du. Demokrazia baten elementuak ditu: alderdi politikoak, parlamentuak, bozkatzeak, eskualdeentzako nolabaiteko autonomia ekonomiko bat –beharrezkoa badu–, prentsa askatasuna, elkartzeko askatasuna, eta abar. Espainia eta Frantzia demokrazia itxurako estatuak dira, baina pentsatuta daude menderatutako herriek ezin dezaten askatasunez erabaki zer izan nahi duten. Herri bat estatu batean egotera derrigortua dagoenean, ez dago demokraziarik; problema nazional bat duen estatua ez da estatu demokratiko bat.
Gogoan izan dezagun Nazioarteko Zuzenbidearen babesa dugula, Hagako Justizia Auzitegiaren 2010eko uztaileko 22ko ebazpenak erakusten duen bezala. Nazio Batuetako organo judizial garrantzitsuenak esandakoa laburtuko dut: «Nazioarteko Zuzenbidean ez dago araurik, Independentzia Deklaraziorik debekatzen duenik». Horrela ez balitz, estatu guztiak bertan behera geldituko lirateke, denek eduki baitute hastapen bat. 1936. urtean, munduan 74 estatu zeuden; gaur egun, 200 bat daude. Europa osoan bost estatuk bakarrik dute 200 urte baino gehiago, eta euren mugak asko aldatu dira epe horretan.
Nafarzaleok aldarrikatzen dugu nazio honek beharrezkoa duela oinarri sozial zabal bat duen behin-behineko gobernu bat, 778ko abuztuaren 15ean eta 824. urtean baskoiok sortu genuen modukoa. Gure estatuaren sortzea ospatuko dugu Pasai Donibaneko portuan bilduko garenok, gure arbasoek inperialismoaren aurrean eginiko defentsari zor baitiogu gaur hemen gu zutik egotea, nahiz eta gure estatua inperialismoak zapaldua dagoen oraindik.